Nauka języków obcych a wiek

Badania wykazały, że:


- wraz z wiekiem nie następuje spadek zdolności uczenia się;

- z wyjątkiem związku z osłabieniem wzroku i słuchu, wiek uczących się języka obcego nie jest istotnym czynnikiem procesu nauki;

- kontekst, w którym osoby dojrzałe się uczą, ma ogromny wpływ na ich zdolność do przyswajania nowego języka.

W przeciwieństwie do rozpowszechnionych stereotypów, osoby starsze mogą z powodzeniem uczyć się języków obcych. Trudności, jakich mogą doświadczyć w toku nauki, da się przezwyciężyć poprzez zmiany w środowisku uczenia się, zwrócenie uwagi na czynniki afektywne i stosowanie skutecznych metod nauczania.

W odpowiedzi na te wyzwania szkoły językowe organizują kursy dla seniorów. „Metoda pracy, jaką proponujemy seniorom to nauka opierająca się na metodzie aktywizującej, stymulującej ośrodki wykorzystujące wszystkie rodzaje pamięci. Nacisk kładziemy na język komunikacyjny i praktyczny", wyjaśnia Żaneta Cornily, dyrektor Centrum Języków Romańskich w Łodzi.

„Metoda aktywizująca polega na różnorodnych i wielokrotnych powtórkach z zastosowaniem materiałów wizualnych, ułatwiających zapamiętywanie, audiowizualnych, prezentujących model wypowiedzi", dodaje dyrektor Cornily.

Starzenie się a zdolność uczenia się

Największą przeszkodą nauki języków obcych przez seniorów są wątpliwości co do własnych możliwości. Większość ludzi sądzi, że zasada "im wcześniej, tym lepiej" obowiązuje m. in. w nauce języków obcych. Jednak wiele badań wykazało, że to nieprawda. W pracy „Age, Rate and Eventual Attainment in Second Language Acquisition" można przeczytać, że badania porównujące szybkość przyswajania języka obcego u dzieci i dorosłych wykazały, iż dzieci mogą mieć przewagę w osiąganiu płynności podobnej do tej cechującej język natywny w długim okresie, ale w istocie to dojrzali uczą się języków szybciej niż maluchy. Testy unaoczniły, że zdolność do komunikowania się w obcym języku może być łatwiejsza i szybsza do osiągnięcia dla dorosłych niż dla dzieci.

Starsi uczniowie a stereotypy

Stereotypy, według których seniorzy mają duże kłopoty z nauką języków obcych, dotyczą dwóch sfer: starzenia się mózgu i dyskryminacji ludzi dojrzałych w dziedzinie kształcenia.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu powszechnie uważano, przy wsparciu uczonych (cf. m. in. „Biological Foundations of Language" autorstwa E. H. Lenneberga z 1967 roku), że wraz z upływem lat trudniej jest przyswoić drugi język.

Nowsze badania neurologiczne dowiodły, że jakkolwiek nauka języka inaczej przebiega w dzieciństwie i dorosłym życiu z powodu różnic rozwojowych w mózgu, w istotnym zakresie dorośli mają lepsze możliwości w tej dziedzinie. Dzieje się tak dlatego, że komórki nerwowe odpowiedzialne za wyższego rzędu procesy językowe, takie jak rozumienie relacji semantycznych i wrażliwość na gramatykę, rozwijają się wraz z wiekiem. Szczególnie w zakresie słownictwa i struktury języka dorośli lepiej uczą się języków obcych niż dzieci.

Jeśli chodzi o drugą grupę stereotypów, to wynikają z pewnych przyjętych odgórnie przyjętych opinii co do okresu przeznaczonego na naukę. Idea kształcenia ustawicznego wciąż zyskuje na popularności, ale jeszcze nie we wszystkich krajach zdobyła powszechne uznanie. Jak wiadomo, atmosfera towarzysząca procesowi nauki czegokolwiek ma fundamentalne znaczenie dla jego skuteczności. Dlatego tworzy się osobne grupy dla seniorów - by mogli czuć się swobodnie i uniknąć stereotypizacji ze strony młodszych uczących się

Do dzieła

Osoby dojrzałe dysponują ważną umiejętnością: wypracowanymi przez lata metodami uczenia się. Mogą wykorzystać nabyte doświadczenie i czerpać wiele radości z nauki języka obcego - muszą tylko mieć motywacje i móc liczyć na wykwalifikowanych dydaktyków.

Według badań zamieszczonych w „The Effects of Delay in Oral Practice at the Beginning of Second Language Learning" (Modern Language Journal 58, 1974) V. Postovsky'ego i „The Comprehension Approach to Foreign Language Instruction" H. Winitza, skuteczne kursy językowe dla dojrzałych to te wykorzystujące materiały, które dostarczają interesujący i zrozumiały przekaz i obejmują aspekty kultury danego kraju oraz niewerbalne posługiwanie się językiem w instruktażowym programie. Ważne, by panowała atmosfera wsparcia i by możliwe było zbudowanie zaufania (które umożliwia popełnianie błędów bez nieprzyjaznych napomnień ze strony prowadzącego czy uczniów) oraz swoboda w wyrażaniu opinii.

Nauczanie osób starszych powinno stanowić przyjemne doświadczenie. Ich samodzielnie wypracowany sposób uczenia się, doświadczenie życiowe i silna motywacja daje im wręcz przewagę nad młodszymi uczniami. Do osiągnięcia sukcesu potrzebny jest jeszcze tylko odpowiedni program nauczania i można zaczynać! Good luck! Buona fortuna! Bonne chance! Viel Glück!