Nobel z chemii 2011 za odkrycie kwazikryształów

Przedstawiciele Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk powiedzieli, że odkrycie Shechtmana z 1982 roku zasadniczo zmieniło sposób, w jako chemicy postrzegają ciała stałe.

Początkowo praca Shechtmana napotkała sprzeciw środowisk naukowych, a nawet uczony został wyrzucony z grupy badawczej w Stanach Zjednoczonych. Jednakże kwazikryształy zostały wytworzone w laboratoriach i pewna firma szwedzka uznała je za materiał do produkcji jednego z najbardziej trwałych gatunków stali, który jest obecnie stosowany m. in. do produkowania żyletek i cienkich igieł wykorzystywanych w zabiegach chirurgicznych oczu.

Uczeni eksperymentują obecnie z wykorzystaniem kwazikryształów w powłokach patelni, izolacji cieplnej w silnikach, oraz w urządzeniach emitujących światło (LED).

- To wspaniałe uczucie - skomentował informacje o przyznaniu nagrody Nobla profesor Shechtman. Laureat ma siedemdziesiąt lat i pracuje w Izraelskim Instytucie Technologicznym w Hajfie. Otrzyma 10 milionów koron szwedzkich, tj. około 1,5 miliona dolarów.

Pod względem chemicznym kryształ to regularny i powtarzając układ atomów w materiale. Kwazikryształy zaś są szczególną formą ciała stałego, w której atomy układają się w pozornie regularną, jednak nie w powtarzającą się strukturę, co uniemożliwia wyróżnienie ich komórek elementarnych. Struktura atomów w materiale wpływa na właściwości fizyczne danego ciała.

- Ludzie nie mogli uwierzyć, że to, o czym mówię, stanowi kryształ. Sądzili, że to wbrew zasadom natury kryształów - powiedział prof. Shechtman. - Kiedy im mówiłem o odkryciu, śmiali się ze mnie - dodał. Przez wiele miesięcy starał się przekonać swoich kolegów do swoich racji, ale oni nie chcieli ich zaakceptować. W końcu został poproszony o opuszczenie zespołu badawczego i przeniósł się do innego instytutu. Później jego odkrycie zostało potwierdzone, w 1987 roku dokonali tego francuscy i japońscy uczeni.