Nobel z fizyki 2015 za badania nad neutrinami

Badania wspomnianych uczonych miały kluczowe znaczenie dla realizacji eksperymentów, które doprowadziły do wniosków, że neutrina mają masę. „Odkrycia te zmieniły nasze rozumienie najgłębszego funkcjonowania materii i może okazać się kluczowe dla naszego widzenia świata", czytamy w ogłoszeniu Komitetu Noblowskiego.

Neutrina są czasteczkami o zerowym ładunku elektrycznym i dlatego trudno je wykrywać. Ich oscylacja (tj. zmiana z elektronowych w mionowe i taonowe) oznacza, że mają masę, co przez lata było negowane.

Neutrina zadziwiały fizyków i przez dziesięciolecia pytania o ich naturę pozostawały bez odowiedzi. W porównaniu do obliczeń teoretycznych liczba tych cząsteczek w pomiarach wykonywanych na Ziemi różniła sie o około dwie trzecie. Teraz dwa eksperymenty dowiodły, że neutrina nie zanikają, ale zmieniają swoją „tożsamość".

Kilkanaście lat temu Takaaki Kajita zaprezentował odkrycie, że neutrina z atmosfery zmieniają „tożsamości" przed znalezieniem się w detektorze Super-Kamiokande (zbudowanym w Japonii). Natomiast kanadyjska grupa badawcza Arthura B. McDonald wykazała, że neutrina ze Słońca nie znikały w drodze do Ziemi, ale zmieniały swoją „tożsamość".

„Nagrodzone Noblem odkrycia przyniosły istotne wejrzenie w świat neutrin. Po fotonach, cząstkach światła, neutrina są najliczniejsze w całym kosmosie. Ziemia jest przez nie stale bombardowana. Wiele neutrin tworzony się w reakcjach między promieniowaniem kosmicznym i atmosfery ziemskiej. Inne są produkowane w reakcjach jądrowych wewnątrz Słońca. Tysiące miliardów neutrin przepływają przez nasze ciała każdej sekundy. Prawie nic może powstrzymać ich przechodzenia. Neutrina to najbardziej nieuchwytne cząstki elementarne natury", czytamy w informacji Komitetu Noblowskiego.

„Trwają eksperymenty w celu uchwycenia neutrin i zbadania ich właściwości. Oczekuje się, że nowe odkrycia zmienią naszą obecną wiedzę na temat historii, struktury i przyszłych losów wszechświata", pisze Komitet.

W zdobyli Isamu Akasaki, Hiroshi Amano i Shuji Nakamura za wynalezienie diod emitujących niebieskie światło (LED) - nowego źródła energooszczędnego światła