Strona głównaEdukacjaKształcenie dorosłych: system wymaga głębokich zmian

Kształcenie dorosłych: system wymaga głębokich zmian

W systemie organizowania i finansowania kształcenia dorosłych konieczne są poważne zmiany – ocenia Najwyższa Izba Kontroli. Problemem jest niska skuteczność kształcenia, a co za tym idzie niewielki odsetek absolwentów oraz zdanych egzaminów zewnętrznych. NIK zwraca uwagę, że dorosłych lepiej kształcą szkoły publiczne, niż niepubliczne, a wysokość otrzymywanych przez szkoły dotacji nie wpływa ani na jakość kształcenia, ani jego skuteczność. Dodatkowo przyjęte rozwiązania finansowania szkół dla dorosłych nie zapobiegają zjawiskom patologicznym, w tym wyłudzaniu dotacji przez część szkół niepublicznych.
Kształcenie dorosłych: system wymaga głębokich zmian [Fot. Monkey Business - Fotolia.com] Szkoła podstawowa, gimnazjum oraz liceum ogólnokształcące dla dorosłych są szkołami drugiej szansy dla osób, które z różnych powodów nie uzyskały wykształcenia podstawowego, gimnazjalnego lub średniego przed ukończeniem 18. roku życia. Dorośli, którzy mają wykształcenie średnie, mogą zdobywać zawodowe w szkołach policealnych, natomiast kwalifikacje w większości zawodów, które są nauczane w szkołach zawodowych dla młodzieży, osoby dorosłe mogą zdobywać w formach pozaszkolnych (w tym w ramach kwalifikacyjnych kursów zawodowych). W Polsce funkcjonuje ponad 3800 szkół dla dorosłych, w których kształciło się ponad 400 tys. słuchaczy. Dominującą rolę w kształceniu dorosłych odgrywają szkoły niepubliczne - stanowią one 77 proc. szkół policealnych oraz 71 proc. liceów ogólnokształcących (dane z 2016 r.).

W 2016 r. z publicznych pieniędzy wydatkowano ponad 1,2 md zł na finansowanie szkół dla dorosłych (w tym dotacje dla szkół niepublicznych przekazywane szkołom przez powiaty). Szkoły niepubliczne, które kształcą 4 na 5 dorosłych, otrzymują rocznie średnio ok. 3 tys. zł dotacji na każdego słuchacza, który uczęszcza na minimum połowę obowiązkowych zajęć w miesiącu (wymagane są własnoręczne podpisy słuchaczy na listach obecności).

Dotacja za obecność

Na wysokość otrzymywanych środków nie wpływa jakość w szkole, ani skuteczność tego kształcenia czyli fakt, że słuchacz ukończy szkołę, zda maturę czy egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie. Kluczem do otrzymania dotacji są podpisywane przez słuchaczy listy obecności. Od września 2014 r. w szkołach dla dorosłych wprowadzono wymóg potwierdzania przez słuchaczy własnoręcznym podpisem obecności na poszczególnych godzinach zajęć edukacyjnych. Wymóg ten ma istotne znaczenie w kontekście przyznawania dotacji - przysługuje ona szkołom niepublicznym na każdego słuchacza, który uczestniczył w przynajmniej 50 proc. zajęć lekcyjnych w danym miesiącu.

Takie zasady sprzyjają nadużyciom. Różnego rodzaju nieprawidłowości związane z prowadzeniem list obecności stwierdzono w sześciu szkołach. Chodzi o fałszowanie podpisów na listach obecności (w dwóch szkołach niepublicznych), uzupełnianie list po odbyciu zajęć edukacyjnych albo składanie podpisów jeszcze przed ich przeprowadzeniem. Z ustaleń NIK, wynika, że trzy szkoły niepubliczne (spośród 15 skontrolowanych) mogły w ten sposób wyłudzić dotacje.

Patologie w systemie finansowania

Przyjęte rozwiązania finansowania szkół sprzyjają powstawaniu zjawisk patologicznych. Skrajnym przypadkiem jest m.in. zapisywanie do szkół tzw. „martwych dusz”, co NIK stwierdziła w 2 z 15 skontrolowanych szkół niepublicznych. W szkołach tych nie tylko w księgach słuchaczy figurowały osoby, które do szkół się nie zapisywały, ale także promowano na kolejne semestry - na podstawie ocen oraz - osoby, które nigdy na dane zajęcia nie uczęszczały. W trzech innych szkołach ustalono, że pozytywnie oceniano prace zaliczeniowe, które stanowiły kopie opracowań dostępnych w Internecie. Świadczy to o niskich wymagania stawianych w części szkół dla dorosłych. Nadzór pedagogiczny nad szkołami dla dorosłych, sprawowany przez kuratorów oświaty, skupiony jest w większym stopniu na spełnianiu wymogów formalnych, niż na jakości i efektach kształcenia.

Niska efektywność kształcenia

Z ustaleń kontroli NIK wynika, że skuteczność kształcenia w szkołach publicznych jest wyższa, niż w szkołach niepublicznych, które mają dominującą rolę w kształceniu dorosłych (4 z 5 dorosłych słuchaczy wybiera szkoły niepubliczne). W objętych kontrolą placówkach z ponad 20 tysięcy osób rozpoczynających naukę, ukończyło ją tylko 21 procent. Egzaminy zewnętrzne zdało niespełna 8 procent słuchaczy, w tym maturę jedynie 2 procent.

Skuteczność kształcenia w liceach ogólnokształcących dla dorosłych jest znacznie niższa, niż w liceach dla młodzieży (niższe są wskaźniki zdawalności egzaminu maturalnego - ile osób przystąpiło do egzaminu/ile zdało). Związane jest to ze specyfiką szkół dla dorosłych jako szkół „drugiej szansy”, w których m.in. wiek słuchaczy oraz bardzo zróżnicowany okres od czasu, kiedy ukończyli poprzedni etap edukacyjny, mają bezsprzeczny wpływ na ich osiągnięcia. Przykładowo w 2016 r. maturę z jęz. polskiego zdało ogółem 99 proc. absolwentów liceów ogólnokształcących, a w liceach ogólnokształcących dla dorosłych 82 proc., matematykę odpowiednio 90 proc. do 32 proc., j. angielski 97 proc. do 73 proc. (dane dotyczące ogólnych wyników pochodzą z Centralnej Komisji Egzaminacyjnej).

Mniej niż połowa skontrolowanych szkół dla dorosłych dysponowała warunkami (sale lekcyjne i pomoce dydaktyczne) niezbędnymi do realizacji programów nauczania i celów statutowych szkoły. Nieprawidłowości w zakresie spełniania wszystkich koniecznych warunków nauczania stwierdzono w 11 szkołach (trzech publicznych i ośmiu niepublicznych).

NIK

Zobacz także

 

 

 

Skomentuj artykuł:

Komentarze mogą dodawać wyłącznie osoby zalogowane.
Jesteś niezalogowany: zaloguj się / zarejestruj się




Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Senior.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. Komentarze niezgodne z prawem i Regulaminem serwisu będą usuwane.

Artykuły promowane

Najnowsze w dziale

Polecane na Facebooku

Najnowsze na forum

Warto zobaczyć

  • Akademia Pełni Życia
  • Kobiety.net.pl
  • Aktywni 50+
  • Poradnik-zdrowia.pl
  • Oferty pracy