Jak uczyć się języków obcych

Motywacja

By skutecznie i szybko uczyć się języka obcego, trzeba przede wszystkim określić sobie konkretny i precyzyjny cel. Taki, który wzbudza pozytywne emocje, wzmacniające motywację do nauki. Chęć zdobycia konkretnej pracy, wyjazdu za granicę czy porozmawiania z ukochaną osobą w jej ojczystym języku to przykłady skutecznych motywatorów do pokonywania trudności językowych. „Nic tak nie zachęca do dalszej nauki jak pierwsze sukcesy, np. krótki dialog z ludźmi poznanymi na wakacjach lub w Internecie” – mówi Piotr Zaborowicz, dyrektor działu rozwoju produktów ESKK.

Wbrew pozorom, wiek dojrzały może być naszym atutem w nauce języków. Dorośli nie tylko wykazują chęć do nauki, mają często jasno sprecyzowany cel i silną motywację do zdobywania wiedzy. A więc wszystko to, co pozwala z sukcesem opanować język obcy.

Koncentracja

Kolejnym krokiem na drodze do sukcesu w nauce języka obcego jest przygotowanie umysłu na przyjęcie wiedzy. Punktem wyjścia jest tu zawsze praca nad koncentracją, którą można osiągnąć przy odpowiednim odprężeniu psychicznym i fizycznym. Stan, w którym nauka przynosi najlepsze rezultaty, nazywamy stanem alfa. W czasie zwykłej aktywności umysł działa w stanie beta i zajmuje się tysiącem spraw, przeskakując chaotycznie od jednej do drugiej. Rozbiegane myśli nie sprzyjają koncentracji. Umysł w stanie alfa jest całkowicie zrelaksowany, podobnie jak w chwilach, kiedy marzymy. To właśnie umiejętność wprowadzenia mózgu w taki stan jest bardzo skutecznym „narzędziem” przyśpieszającym proces uczenia się. Bo wtedy umysł najlepiej zapamiętuje i rozwiązuje problemy.

W ciągu dnia są zawsze dwa takie momenty, kiedy umysł znajduje się w stanie alfa. Jest tak zaraz po przebudzeniu oraz tuż przed zaśnięciem. Wtedy mózg jest najbardziej chłonny. Oczywiście, trudno uczyć się tylko w tych krótkich chwilach, kiedy nauka jest najbardziej efektywna. Można jednak skorzystać z technik relaksacyjnych, by świadomie wywołać optymalny stan relaksacji. A to pomaga w osiąganiu odpowiedniej koncentracji ułatwiającej szybkie opanowanie kolejnych zagadnień. „Momenty, w których będziemy się uczyć, mogą być naprawdę różne. Warto na przykład do tego celu wykorzystywać tzw. „jałowe” godziny, czyli te, które poświęcamy na dojazdy do pracy czy szkoły” – mówi dr Sławomir Braun, romanista, wykładowca Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Tu mogą pomóc tzw. audiobooki, czyli lekcje języka w wersji do słuchania. Choć w Polsce moda ta dopiero się pojawia, kursy językowe w formie audiobooków mogą okazać się remedium na szybkie tempo życia i chroniczny brak czasu. Jak wynika z danych GUS z lipca 2008 r. to właśnie brak czasu Polacy podają najczęściej jako wymówkę od nauki języków.

Poza czasem ważne jest również miejsce nauki. Każda czynność związana z nauką języka powinna odbywać się w wyznaczonej przestrzeni. Takiej, która kojarzy się z pracą i ze skupieniem. Świetnie jest też wybrać stałą porę siadania do pracy, taką „godzinę zero”, która tylko w rzeczywiście wyjątkowych okolicznościach jest przesuwana. Dzięki temu można uniknąć wewnętrznej walki z pojawiającym się zniechęceniem czy lenistwem i - narzucając sobie taką dyscyplinę, odsunąć od siebie rozterki, czy już siadać do pracy, czy może najpierw np. zobaczyć co leci w telewizji.

Jak się uczyć?

Lepiej uczyć się mało i często niż długo i rzadko. To podstawowa zasada. Ślad w pamięci jest trwalszy, jeśli uczymy się po trochu. Taki sposób nauki ułatwia również odtwarzanie przyswojonych treści. Należy wyrobić w sobie nawyk uczenia się podczas częstych, intensywnych sesji; o określonym początku i końcu, z jasno wytyczonym osiągalnym celem. Nie wolno też zapominać o powtórkach – nawet najbystrzejsi uczniowie potrzebują wielu powtórzeń, by trwale zapamiętać kolejne partie materiału. – pamiętajmy, że nie istnieje żadna cudowna metoda poznawania języków obcych.

Podstawą w nauce języka obcego jest poznanie odpowiedniej liczby słówek. Tysiące obcych wyrazów, których trzeba wyuczyć się na pamięć, to często przeszkoda nie do przejścia. Choć trzeba podkreślić, że nie ma możliwości poznania języka bez nauki słownictwa, istnieją metody ułatwiające ich przyswajanie. Jedną z nich jest metoda skojarzeń swobodnych, która wykorzystuje możliwości wyobraźni twórczej. Metoda ta polega na zapisywaniu słówek za pomocą obrazów, jak wiadomo, lepiej zapamiętywanych niż abstrakcyjny zapis literowy. Metoda ta sprawdza się zarówno do zapamiętywania słów opisujących konkretne przedmioty, jak i tych abstrakcyjnych. W przypadku tych drugich należy jedynie skojarzyć znaczenie słowa z konkretnym obrazem. Np. miłość może być zapisana w postaci symbolu serca lub w odniesieniu np. do rodziny. Po narysowaniu swojej rodziny, uczący się zapamięta w tym przypadku nie tylko rzeczowniki opisujące konkretne osoby, ale również abstrakcyjne pojęcie miłości.

Mnemotechniki

Kolejną metodą zapamiętywania słów wykorzystującą skojarzenia są mnemotechniki. Są to narzędzia stosowane zarówno w pracy umysłowej, jak i w życiu codziennym. Techniki te bazują na naturalnych możliwościach umysłu. Opierają się na poprawie współdziałania półkul mózgowych, a szczególnie pobudzaniu prawej, odpowiadającej m.in. za obraz, wyobraźnię, kolor i emocje. Mnemotechniki w skrócie można określić jako wykorzystywanie w nauce naturalnych właściwości mózgu, który lepiej zapamiętuje informacje, jeśli każdej z nich nadamy jakiś sens podparty osobistymi doświadczeniami.

Oto przykład dobrze ilustrujący tę metodę (przykład pochodzi z kursu ESKK „Błyskawiczne przyswajanie wiedzy”). Załóżmy, że próbujemy się nauczyć angielskiego słowa parish, oznaczającego parafię. Można je np. skojarzyć z polskim słowem Paryż, które wymawiamy bardzo podobnie. Teraz trzeba tylko skojarzyć symbol Paryża, np. wieżę Eiffla, z parafią, by zapamiętać wyraz na zawsze. Za każdym razem, kiedy będziemy potrzebowali wyrazu parafia, przed naszymi oczami ukaże się obraz np. pielgrzymów z pobliskiego kościoła jadących do Paryża. Połączenie osobistego skojarzenia z wyrazem Paryż naprowadzi nas na poszukiwane angielskie słowo parish oznaczające parafię.

Aby skutecznie nauczyć się danego słowa, należy zobaczyć zapamiętywaną informację i spróbować powiększyć jej obraz w umyśle. W trakcie tworzenia i oglądania obrazu warto uruchomić także pozostałe zmysły. Trzeba przy tym pamiętać, że pierwsze skojarzenie jest najsilniejsze i nie warto go zmieniać.

Warto mieszać

Osiągnięcia współczesnej dydaktyki pozwalają na zindywidualizowane podejście do nauki języków obcych. Dostępność różnych form i narzędzi do nauki sprawia, że każdy może dobrać sobie takie składowe własnego „kursu językowego”, które mu najbardziej odpowiadają: przynoszą oczekiwane efekty, nie zniechęcają, a przeciwnie – motywują do nauki. To zwrot w kierunku tzw. koncepcji blended learning, która zakłada, że warto mieszać różne metody nauki, zwłaszcza te tradycyjne z najnowszymi, opartymi o pracę z komputerem i Internetem.

Tradycyjne zajęcia lekcyjne bądź kursy do samokształcenia mogą być wspierane przez nowoczesne narzędzia, np. w postaci specjalnych opcji multimedialnych czy platform do e-learningu (nauki przez Internet). Specjalne programy do nauki słówek, zwrotów czy gramatyki nie tylko zaprezentują dane zagadnienie, ale wciągną studenta w interakcję, na miejscu skorygują jego błędy i pomogą przećwiczyć wymowę.

Nowoczesne technologie otwierają także możliwości, o których wcześniej można było tylko pomarzyć. Konwersacje, które do tej pory można było prowadzić głównie z kolegami, zostają przeniesione do Internetu. A ten nie zna granic. Przecież bez najmniejszego problemu możemy czytać zagraniczne strony WWW, oglądać udostępniane filmy czy wiadomości, słuchać radia czy poznać kogoś, kto na co dzień używa danego języka.

Możliwości są nieograniczone. W czasie tworzenia swojego zestawu do nauki języka, należy pamiętać, że żadne nowoczesne rozwiązania, najmodniejsze kursy i uznawane za najskuteczniejsze metody nauki nie sprawią, że język opanujemy „sami z siebie”. Bez systematyczności i sumienności w tej akurat dziedzinie niewiele zdziałamy.


Opracowano na podstawie kursów ESKK „Błyskawiczne przyswajanie wiedzy” i „Psychologia”.