Gdy ziemię ogarnia mrok. Zaćmienie Słońca

Przejście ciała niebieskiego przez tarczę innego ciała nazywamy tranzytem. W przypadku tranzytu Księżyca przez tarczę słoneczną mówimy o zaćmieniu Słońca. Ale przez mogą też tranzytować planety wewnętrzne, takie jak Merkury czy Wenus.

Zaćmienie Słońca jest prostym zjawiskiem astronomiczno-optycznym. Polega na przejściu przez tarczę słoneczną naszego naturalnego satelity, czyli Księżyca. Ze względu na to, że rozmiary kątowe Księżyca są porównywalne z rozmiarami kątowymi naszej dziennej gwiazdy, takie przejście wywołuje całkowite, obrączkowe (gdy widoczna jest korona Słońca) lub częściowe przysłonięcie tarczy słonecznej. Obszar zaćmienia jest po prostu cieniem rzucanym przez na Ziemię. W zależności od tego jaka część Słońca w danej lokalizacji geograficznej zostanie zasłonięta, można mówić o zaćmieniu częściowym lub całkowitym. To samo zaćmienie w jednym miejscu może być zaćmieniem całkowitym, w innym już częściowym. Wielu zaćmień częściowych nawet nie zauważamy, bowiem przysłaniana jest wtedy na tyle nieznaczna część tarczy słonecznej, że zmiana blasku naszej gwiazdy dziennej jest niezauważalna.

Najbardziej widowiskowym zjawiskiem jest zaćmienie całkowite, kiedy tarcza słoneczna jest na chwilę całkowicie przysłaniana przez Księżyc. Pojawia się wtedy mocny półmrok, często zwierzęta stają się zdezorientowane, po czym tarcza słoneczna zaczyna się powoli odsłaniać i powoli wraca pełne dzienne światło.

Zaćmienie już jutro

Najbliższe częściowe zaćmienie Słońca widoczne z terenów Polski nastąpi 20 marca 2015 roku. Będzie to dość głębokie zaćmienie częściowe, widoczne w całym kraju w godzinach przedpołudniowych. Jego maksimum będzie występować około godziny 10:50 rano, przy czym dokładna pora maksimum jest zależna od lokalizacji. Od lokalizacji zależy również jak głębokie będzie częściowe zaćmienie. Najmocniejsze będzie w Polsce północno-zachodniej, najsłabsze w południowo-wschodnim zakątku naszego kraju. Przykładowo w Świnoujściu Słońce będzie przysłonięte w 76 proc., w Warszawie w 66 proc., w Krakowie w 63 procentach, zaś w Bieszczadach zaledwie w 57 procentach.

Najbliższe obrączkowe zaćmienie widoczne w Polsce nastąpi 13 lipca 2075 roku, zaś najbliższe całkowite zaćmienie widoczne z terenów Polski dopiero 7 października 2135 roku.

Jak oglądać?

Ze względu na znaczny blask naszej gwiazdy dziennej niemożliwa jest bezpośrednia obserwacja zaćmienia. Grozi to bowiem uszkodzeniem wzroku. Niewskazane są również okulary przeciwsłoneczne, są bowiem za słabe - patrzenie poprzez nie na tarczę słoneczną również .

Do krótkotrwałej obserwacji można użyć przykopconego sadzą szkła (można okopcić płytkę szklaną nad świecą), kliszy fotograficznej, rentgenowskiej (klisze można złożyć w kilka warstw), starych dyskietek (też można ułożyć w kilka warstw).

Bezwzględnie nie wolno do bezpośredniej obserwacji używać lunet czy lornetek. Spojrzenie na Słońce poprzez te przyrządy może szybko i trwale . Do obserwacji w takiej sytuacji używa się specjalnych, dodatkowych filtrów instalowanych na obiektywach.